Klachten door overbelasting

Veel klachten van mensen die ik in mijn praktijk zie ontstaan door een vorm van overbelasting. Als aan het ontstaan van dit type klachten niets gedaan wordt, dan zullen ze ook na succesvolle behandeling terugkeren. Een korte verhandeling over ontstaan van overbelasting en principes om dit te voorkomen.

Sporters

(Top)sporters trainen om het lichaam te stimuleren steeds sneller en sterker te worden. Dat gaat via het fenomeen van supercompensatie. Supercompensatie is de reactie van het lichaam om zich in de rustfase na een geschikte training te herstellen tot boven het niveau van voor de training. Als telkens op het moment van supercompensatie een nieuwe training gegeven wordt, vindt opbouw van het lichaam plaats. Het bepalen van het juiste trainingsmoment en -belasting is vrij nauwkeurig vast te stellen met regelmatige metingen.

Als echter in de rustfase te vroeg getraind wordt, dan is het lichaam niet voldoende hersteld en zal schade door training gaan toenemen. Op termijn kan dit leiden tot blessures (scheuren in pezen of spieren, overrekking van banden, botbreuken) of een vorm van uitputting zoals overtraining. Als in de rustfase te laat getraind wordt, dus na de piek van de supercompensatie, dan vindt geen verdere opbouw van het lichaam plaats. Overbelasting bij sporters kan dus komen door te snel weer te trainen. Maar ook door onjuiste techniek of andere factoren die het herstel vertragen zoals slechte nachtrust, psychosociale problematiek, functiestoornissen van het bewegingsapparaat zoals beschreven bij manuele geneeskunde of orthomanipulatie.

Niet-sporters

Overbelasting die niet sport gerelateerd is heeft vaak te maken met fysieke activiteiten waar het lichaam op dat moment niet geschikt voor is. Voorbeelden: onvoorbereid de 4 Mijl van Groningen lopen, sportdagen, verbouwingen, seizoenswerk (tuin), vertillen, ongevallen. Om toch de genoemde voorbeelden zonder klachten door te komen is hetzelfde principe als bij de sporters van toepassing: werken met supercompensatie.

Het lichaam is materie. Materie is traag. Werken aan de effecten van supercompensatie kost tijd. Wij nemen meestal niet genoeg van die tijd. Vaak gaat dat goed waardoor de gedachte post vat dat het de volgende keer ook wel goed zal gaan. We vergeten dat er een stapeling van schade in het lichaam ontstaat. We vergeten aan warming-up of cooling-down te doen. We vergeten onze verouderingsprocessen. En we vergeten op tijd aan de voorbereiding van een fysieke activiteit te beginnen. We zijn verbaasd als het een keer mis gaat.

Boodschap

Het voorkomen van overbelasting bij niet-topsporters is niet altijd te voorkomen vanwege onverwachte situaties. Bij te verwachten situaties geldt onder andere het fenomeen van de supercompensatie. Investeer dus in tijd. Voorbeeld: mocht je vanuit het niets een marathon willen uitlopen (42km en 195m!) dan zal je ongeveer een half tot heel jaar voorbereidingstijd moeten uittrekken. Wie zijn/haar beste marathon ooit wil lopen is vermoedelijk 10 jaar met opbouw bezig. Wie zich verdiept in deze trainingsschema’s zal nog iets anders ontdekken: variatie in de trainingen en een langzame opbouw.  Misschien is een marathon lopen een extreem voorbeeld. Dezelfde principes gelden echter ook voor andere activiteiten: tijd nemen voor de opbouw, variëren en doseren van de fysieke belasting.

Bronnen
Bompa TO, Haff G. Periodization: theory and methodology of training. Human Kinetics 2009.
Carfagno DG, Hendrix JC. Overtraining syndrome in the athlete: current clinical practice. Current Sports Medicine Reports, 2014;13(1),45-51.
https://www.runnersworld.com/nl/training/marathon/a26566229/marathon-moet-weten/