Scheef staan bij rugpijn

Het schoot in de rug en sindsdien sta je scheef. Een bijzonder lastige situatie. Door de pijn is al weinig activiteit mogelijk en door het scheef staan gaat dat ook nog eens zeer onhandig. Waar komt dat scheve vandaan en wat kan er aan gedaan worden?

Scheef staan

Er is geen goede definitie van scheef staan. Bovendien is er een vloeiende overgang van recht naar scheef. Waar ligt de lat? Met scheef staan wordt vrijwel altijd bedoeld dat de persoon zijwaarts ‘uit het lood’ staat. Kijk naar de houding van de persoon als je erachter staat. Neem een schietlood door de achterhoofdknobbel (in de middellijn achter-onder de schedel). Idealiter verdeelt het schietlood het lichaam in een rechter- en linkerhelft die elkaars spiegelbeeld zijn.

(Altijd zijn er links-rechts verschillen zichtbaar: het hoofd neigt licht naar een kant, een schouder staat hoger/lager, de rug heeft een lichte slingering, een beenlengteverschil. Zoals uitgelegd in het artikel over symmetrie en asymmetrie betreft dit meestal normale aanpassingen aan het gedrag van de persoon.)

Let bij het gebruik van het schietlood op de verhouding met de bilnaad. Als het schietlood door de bilnaad gaat, dan zijn eventuele zijwaartse krommingen van de wervelkolom links-rechts in evenwicht. Als het schietlood naar een zij uitwijkt dan betekent dat meestal dat het lichaamsgewicht overwegend op 1 been rust. De oorzaken hiervan zijn divers.

Oorzaken

Scheef staan zonder rugpijn:

• uit gewoonte staan sommige mensen ‘op 1 heup’ zonder dat er iets mis is.
• er is een duidelijk beenlengteverschil waardoor het lichaamsgewicht vooral op het lange been staat
• de links-rechts zijwaartse krommingen van de rug zijn niet in evenwicht, zoals bij sommige vormen van scoliose
• een been wordt ontzien vanwege pijn en/of bewegingsbeperking zoals bij heup- en knieartrose of voetklachten.

Scheef staan bij rugpijn

Het scheef staan bij rugpijn ontstaat doordat de persoon in kwestie zo min mogelijk pijn wil ervaren en neemt een asymmetrische houding aan: de zogenaamde antalgische stand. Bijna altijd staat de persoon tevens in een voorover gebogen stand:

• bij acute lage rugpijn: het is erin geschoten en staan op 1 been is nog het beste te doen
• er is een sterke eenzijdige bewegingsbeperking in de lage rug
• er is een zenuw naar een been ingeklemd bijvoorbeeld bij een hernia, en buigen van heup en/of knie verlicht de inklemming; er ontstaat een schijnbaar beenlengteverschil waardoor het lichaamsgewicht op de lange kant komt te staan.

Gevolgen van scheef staan

Als het lichaamsgewicht overwegend op één been komt te staan, dan heeft dat gevolgen voor bijna het hele bewegingsapparaat: de heup/bekkenregio wijkt uit naar de kant van het standbeen de heup/bekkenregio van het niet-standbeen komt hoger te staan de heup/bekkenregio neemt vaak een gedraaide stand aan de lage rug wijkt uit naar de kant van het standbeen de rug hoger wijkt uit naar de andere kant om het houdingsevenwicht te handhaven de schouderpartij en nek/hoofd wijken ook naar de ander kant uit.

Deze gevolgen en al aanwezige beperkingen in het bewegingsapparaat kunnen gaan storen met extra klachten als gevolg. Op voorhand is het lastig te voorspellen welke extra klachten ontstaan omdat het per persoon verschilt hoe het lichaam reageert op een verstoring.

Aanpak

Zolang als de bron van de scheefstand bestaat zal dit niet opgelost worden. De bovenstaande lijstjes kunnen daarbij helpen (gewoonte, fors beenlengteverschil, pijn elders, bewegingsbeperking rug, artrose, hernia, enz). Soms echter heeft het scheefstaan de neiging zichzelf in stand te houden. De oorzaak ligt vaak in het gegeven dat de rug in een voorover gebogen stand staat. Als de rug meer gestrekt wordt komt hij ook in een (gedwongen) stabielere en rechte stand terecht. Met een eenvoudige oefening en houdingsinstructies kan dit meestal bereikt worden.