Stabiliteit en lage rugklachten

Regelmatig worden wij in de praktijk geconfronteerd met de mededeling van de patiënt: ik heb rugpijn omdat ik instabiliteit heb. Ik moet nu mijn rug- en buikspieren oefenen om de stabiliteit weer terug te krijgen om van mijn klachten af te komen. Wat is instabiliteit en wat is nodig voor stabiliteit?

Wat is stabiliteit - instabiliteit

Er bestaan helaas veel verschillende definities van instabiliteit van de lage rug. De definitie die we nu hanteren is: instabiliteit is er wanneer met een minimum aan kracht een te grote verplaatsing in een gewricht mogelijk is, bijvoorbeeld van wervel op wervel. Een te grote verplaatsing geeft prikkeling van weefsels waardoor uiteindelijk lage rugklachten kunnen ontstaan. Bijvoorbeeld doordat een gewrichtje overbelast raakt, of spieren te heftig moeten reageren.

Verschillende rugspieren

De spieren in de rug, dus ook in de lage rug, zijn te verdelen in: a- lange oppervlakkig gelegen krachtspieren (erector trunci), die korte tijd veel kracht kunnen maken en relatief snel uitgeput raken, b- korte diep liggende spieren (multifidi), die lange tijd een redelijke spanning kunnen maken. De spieren die het meest geschikt zijn om voor stabiliteit in de lage rug te zorgen zijn de spieren van groep b. Zij kunnen fijne correcties maken en deze lang volhouden.

Oorzaken instabiliteit

Instabiliteit in de lage rug kan door verschillende oorzaken komen. We noemen er twee. 1- Wanneer de conditie van een tussenwervelschijf (medisch: discus intervertebralis) achteruitgaat, bijvoorbeeld door langdurige overbelasting of doorgemaakte hernia, dan wordt hij een beetje platter. Het gevolg is dat er relatief meer speling tussen wervels mogelijk is. 2- Wanneer iemand een periode van lage rugpijn doormaakt, en daarna weer netjes herstelt, dan blijkt bij een aantal mensen dat spiergroep b niet meer goed functioneert. Het is niet duidelijk hoe dit komt, dus voorlopig zullen we het als een gegeven moeten beschouwen.

Behandeling instabiliteit

De beste manier van opvangen van deze vormen van instabiliteit is om de spieren van groep b (weer) te oefenen. Dit oefenen gebeurt met coördinatie oefeningen waarvoor concentratie vereist is. Het gaat in eerste instantie om een training van het zenuwstelsel dat de spieren weer moet gaan aansturen. Dat lukt alleen goed wanneer de spieren van groep a zoveel mogelijk ontzien worden. Het advies is dan ook om krachttraining voor de rugspieren te beperken.

In de praktijk voor musculoskeletale geneeskunde wordt middels testen gezocht naar vormen van instabiliteit en wat de rol van de rugspieren is. Als die rol niet optimaal is, dan kan door een oefentraject de stabiliteit weer hersteld worden. Dit is de huidige theorie, maar daar is best wel discussie over in de wetenschappelijke wereld.

Bronnen
Richardson C, et al. Therapeutic exercise for spinal segmental stabilization in low back pain. Churchill Livingstone 1999.
Richardson C, et al. The relation between the transversus abdominis muscles, sacroiliac joint mechanics, and low back pain. Spine 2002 4: 399-405.
Panjabi MM. Clinical spinal instability and low back pain. J Electromyogr Kinesiol. 2003 Aug;13(4):371-9.